Tôm Bị Bệnh Co Cơ: Làm Sao Để Ngăn Chặn Thiệt Hại

Tôm bị bệnh co cơ (hay còn gọi là bệnh Trắng Cơ) là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, gây tổn thất lớn về kinh tế trong ngành nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) và tôm sú (Penaeus monodon). Mặc dù không phải là một bệnh truyền nhiễm do virus hoặc vi khuẩn, Co Cơ thường là kết quả của stress môi trường hoặc thiếu hụt dinh dưỡng kéo dài. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, can thiệp kịp thời là chìa khóa để người nuôi tôm bảo vệ vụ mùa của mình.

Nhận Diện Và Tác Hại Của Bệnh Co Cơ (Trắng Cơ)

Bệnh Co Cơ là tình trạng các bó cơ của tôm bị tổn thương và hoại tử. Bệnh này không lây lan theo kiểu truyền nhiễm nhưng lại là chỉ báo cho thấy môi trường ao nuôi đang ở mức báo động cao, đe dọa trực tiếp đến tỷ lệ sống sót của đàn tôm.

Triệu Chứng Đặc Trưng

Triệu chứng của bệnh Co Cơ thường xuất hiện rõ ràng và dễ nhận biết, nhất là vào các thời điểm tôm bị stress:

Đổi màu cơ: Phần cơ đốt thân từ đốt thứ 4 đến đốt thứ 6 của tôm chuyển sang màu trắng đục, trắng sữa (dấu hiệu của cơ bị hoại tử).

Co cơ và Đục cơ: Tôm bơi lội kém, búng mạnh và co giật bất thường. Khi stress nặng (như lúc kéo nhá, thu tôm), cơ bụng tôm bị co rút lại, khiến tôm cong người và chết nhanh chóng.

Hóa hồng: Sau khi cơ chuyển sang màu trắng đục một thời gian, nếu không được cải thiện, phần cơ này sẽ chuyển sang màu đỏ hồng (do hoại tử nặng), tôm yếu dần và chìm xuống đáy ao, dẫn đến chết hàng loạt.

Tỷ lệ chết cao: Tỷ lệ chết thường tăng nhanh sau khi tôm bị co cơ, đặc biệt là tôm ở giai đoạn lớn (từ 45 ngày tuổi trở lên).

Tác Hại Kinh Tế

Tác hại của bệnh Co Cơ là rất lớn, bao gồm:

Giảm tỷ lệ sống: Tôm chết nhanh trong vòng 24-48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng, có thể lên đến 50-70% đàn nếu không can thiệp.

Giảm giá trị thương phẩm: Tôm bị co cơ hoặc trắng cơ sẽ bị giảm giá khi thu hoạch do chất lượng thịt kém, ảnh hưởng đến ngoại quan.

Phân Tích Các Nguyên Nhân Tôm Bị Bệnh Co Cơ

Bệnh Co Cơ là bệnh lý tổng hợp, thường được kích hoạt bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố gây stress. Để ngăn chặn thiệt hại, người nuôi cần kiểm soát triệt để các nguyên nhân gốc rễ sau:

Stress Môi Trường (Yếu tố quan trọng nhất)

Sự thay đổi đột ngột hoặc duy trì các điều kiện bất lợi trong ao nuôi là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh Co Cơ.

Biến động nhiệt độ đột ngột: Việc thay nước lạnh vào ao nóng, hoặc sự chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm quá lớn (trên 5∘C) khiến tôm bị sốc nhiệt và co cơ.

Độ mặn và pH: Biến động lớn về độ mặn (do mưa lớn hoặc bổ sung nước biển) hoặc pH dao động mạnh (sáng quá cao, chiều tối quá thấp).

Thiếu Oxy Hòa Tan (DO): Nồng độ DO thấp, đặc biệt vào ban đêm, gây suy giảm hô hấp và tổn thương cơ bắp.

Độc tố: Sự hiện diện của các chất khí độc như NH3(Ammonia), NO2(Nitrite) ở nồng độ cao làm suy yếu sức khỏe tổng thể và gây độc cho cơ.

Thiếu Hụt Dinh Dưỡng

Cung cấp thức ăn không cân đối, thiếu các vi chất cần thiết làm tôm yếu đi và dễ bị tổn thương khi gặp stress.

Thiếu Vitamin C: Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh, giúp tôm đối phó với stress. Thiếu Vitamin C làm tôm dễ bị tổn thương cơ.

Thiếu khoáng chất: Thiếu Kali (K+) và Magie (Mg2+) là nguyên nhân trực tiếp gây rối loạn điện giải và chức năng co cơ. Kali cần thiết cho sự dẫn truyền thần kinh cơ, trong khi Magie tham gia vào hàng trăm phản ứng enzym, bao gồm cả quá trình sản xuất năng lượng cho cơ.

Thao Tác Cơ Học

Các thao tác thu hoạch, kéo nhá hoặc sang ao quá mạnh bạo, gây tổn thương trực tiếp đến cơ bắp của tôm, đặc biệt là khi nhiệt độ nước cao.

Biện Pháp Ngăn Chặn Và Can Thiệp Khắc Phục Thiệt Hại

Việc ngăn chặn bệnh Co Cơ đòi hỏi sự chủ động trong quản lý môi trường và dinh dưỡng. Khi bệnh đã xuất hiện, cần có các bước can thiệp nhanh chóng và chính xác.

Phòng Ngừa Chủ Động (Quản lý Môi trường & Dinh dưỡng)

Đây là biện pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất.

• Ổn định Môi trường

Kiểm soát nhiệt độ: Hạn chế thay nước đột ngột. Nếu phải thay, nên thay từ từ và vào thời điểm nhiệt độ nước và nước cấp không chênh lệch quá 2∘
C (3∘C là mức tối đa). Quản lý Chất lượng Nước: Thường xuyên kiểm tra pH, DO, NH3, NO2. Đảm bảo DO luôn trên 4mg/L. Sử dụng men vi sinh vietnga247 xử lý đáy ao định kỳ để kiểm soát khí độc.

Ổn định độ mặn: Đối với ao nuôi nước lợ, cần chú ý độ mặn, không để giảm quá sâu do mưa.

• Bổ sung Khoáng chất:

Tăng cường Kali và Magie: Sử dụng các sản phẩm bổ sung Kali và Magie vào thức ăn và trực tiếp xuống nước, đặc biệt trong giai đoạn tôm phát triển nhanh và thời tiết bất lợi.

Khoáng đa vi lượng: Đảm bảo đủ các khoáng chất cần thiết khác để cân bằng áp suất thẩm thấu.

• Tăng cường Sức đề kháng:

Bổ sung Vitamin C (dạng ổn định) và các chất điện giải vào thức ăn tôm hàng ngày để tăng khả năng chống chịu stress.

Xử lý Khẩn cấp Khi Phát Hiện Bệnh Co Cơ

Khi phát hiện tôm bị co cơ hoặc trắng cơ, cần hành động ngay lập tức để giảm stress và phục hồi tôm.

Quản lý Sau Can Thiệp

Sau khi tôm đã ổn định, cần duy trì các biện pháp sau để ngăn ngừa tái phát:

Duy trì khoáng chất: Tăng cường tạt khoáng và trộn khoáng trong thức ăn 2-3 lần/tuần.

Kiểm soát tảo: Giữ mật độ tảo ổn định, tránh tảo phát triển quá dày gây dao động pH và DO.

Điều chỉnh mật độ: Nếu mật độ nuôi quá cao và khó kiểm soát môi trường, hãy xem xét thu hoạch tỉa thưa một phần để giảm tải.

Kết Luận

Tôm bị co cơ là một hội chứng báo động về sự mất cân bằng trong hệ thống ao nuôi. Trong nuôi tôm hiện đại, không có chỗ cho sự bị động. Việc áp dụng các kỹ thuật quản lý môi trường tiên tiến, kết hợp với chế độ dinh dưỡng giàu khoáng chất và vitamin (đặc biệt là K, Mg và Vitamin C) chính là “bộ giáp” vững chắc nhất để bảo vệ đàn tôm trước nguy cơ Co Cơ.

Người nuôi cần luôn tuân thủ nguyên tắc “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, chủ động trong việc kiểm soát các yếu tố stress, từ đó đảm bảo một vụ nuôi tôm khỏe mạnh, đạt năng suất và lợi nhuận cao nhất.