Hỗ trợ thủy sản
PHƯƠNG PHÁP CHỌN TÔM GIỐNG THẺ CHÂN TRẮNG
Chuẩn Bị Mẫu và Kiểm Tra Sinh Học Ban Đầu
Mục tiêu đầu tiên là đảm bảo lô giống tôm không mang mầm bệnh nguy hiểm (virus, vi khuẩn).
Lấy Mẫu Tiêu Chuẩn Tôm Giống Thẻ Chân Trắng
Số lượng mẫu: Lấy mẫu tối thiểu 200 cá thể tôm giống từ bể ương.
Cách thức lấy mẫu: Dùng vợt lưới mềm, lấy mẫu theo chiều thẳng đứng từ dưới đáy lên ở ít nhất 4 góc bể ương để đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ lô giống.
Thao tác: Tôm mẫu sau khi vớt thả ngay vào chậu hoặc cốc chứa nước từ bể ương để giữ tôm ở trạng thái sinh lý bình thường.
Kiểm Tra Vi Khuẩn và Virus Gây Bệnh (Bằng Phòng Thí Nghiệm)
Đây là bước bắt buộc để xác định tôm có nhiễm các bệnh nguy hiểm như Đốm Trắng (WSSV), Hoại tử Gan Tụy cấp tính (AHPND/EMS), Đầu Vàng (YHV), EHP, hay không.
Phương pháp: Sử dụng phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction) hoặc Mô bệnh học tại các phòng thí nghiệm uy tín.
Yêu cầu: Chỉ chọn lô giống có kết quả xét nghiệm Âm tính với các mầm bệnh theo quy định.
Đánh Giá Cảm Quan và Hoạt Động Của Tôm Giống
Đây là những bước người nuôi có thể tự thực hiện trực tiếp tại trại giống để đánh giá sức khỏe tổng thể.
Kiểm Tra Trạng Thái Hoạt Động (Phản xạ và Sức bơi)
Quan sát hoạt động bơi:
Thao tác: Khuấy tròn nước trong chậu tôm mẫu.
Đánh giá: Tôm khỏe phải bơi nhanh, bơi ngược dòng nước khuấy, đuôi xòe hoặc bám chặt vào thành/đáy chậu. Tôm yếu sẽ trôi theo dòng nước hoặc tập trung bơi lờ đờ giữa chậu.
Thử phản ứng với ánh sáng (Phản xạ thần kinh):
Thao tác: Đặt chậu tôm ở nơi tối, sau đó dùng đèn pin chiếu đột ngột và trực tiếp vào chậu.
Đánh giá: Tôm khỏe phải có phản xạ nhanh, bơi tán ra xa nguồn sáng.
Kiểm Tra Ngoại Hình và Màu Sắc (Cảm quan chi tiết)
Quan sát tổng thể: Dùng cốc thủy tinh hoặc khay trắng để dễ quan sát (thực hiện ít nhất 3 lần).
Tôm khỏe: Lớp vỏ trong suốt, sạch sẽ, không có dấu hiệu đóng rong, mang sạch.
Hệ Gan Tụy: Quan sát gan tụy phải có màu nâu vàng rõ nét, đầy đặn, sắc nét (không nhợt nhạt, trắng bệch hoặc dễ nát).
Đường ruột: Ruột phải chứa đầy thức ăn, không bị ngắt đoạn.
Phần phụ: Các phần phụ (râu, chân bơi, đuôi) phải đầy đủ, không bị mòn hay biến dạng.
Quan sát bằng Kính Lúp: Vớt ngẫu nhiên 30-40 cá thể để kiểm tra lại các chỉ tiêu trên dưới độ phóng đại.
Kiểm Tra Kích Cỡ và Đồng Đều (Chiều dài)
Thao tác: Đặt tôm nằm duỗi thẳng trên thước đo hoặc giấy kẻ ô ly. Đo chiều dài từ mũi chủy đến chóp đuôi tôm. Thực hiện đo ít nhất 50 cá thể.
Đánh giá: Lô giống đạt yêu cầu khi tỷ lệ tôm khác quy cỡ (quá lớn hoặc quá nhỏ) ở mức thấp nhất, đảm bảo tính đồng đều cao (ví dụ: PL12-15). Tôm đồng đều giúp quá trình nuôi và thu hoạch hiệu quả hơn.
Thử Độ Bền và Khả Năng Thích Nghi (Gây Sốc)
Đây là bước kiểm tra quan trọng nhất để đánh giá sức chịu đựng của tôm với sự thay đổi môi trường.
Gây Sốc bằng Formalin
Thao tác: Thả 40 – 50 cá thể tôm giống vào dung dịch Formalin 100 ppm.
Theo dõi: Quan sát hoạt động của tôm trong 30 giây.
Yêu cầu đạt: Tỷ lệ tôm sống sót và hoạt động bình thường phải đạt 100%.
Gây Sốc bằng Cách Hạ Độ Mặn Đột Ngột
Phương pháp này áp dụng phổ biến khi nuôi tôm ở vùng có độ mặn thấp hoặc nước ngọt.
Thao tác:
Đặt 40 – 50 tôm giống vào cốc nước ương (ví dụ: độ mặn 30‰).
Hạ độ mặn đột ngột xuống 0‰ bằng cách cho nước ngọt vào nhanh.
Theo dõi và Phục hồi
Theo dõi hoạt động của tôm trong 30 giây ở 0‰.
Sau đó, nhanh chóng đưa tôm trở lại độ mặn ban đầu (30‰).
Yêu cầu đạt: Tỷ lệ tôm sống sót và hồi phục sau sốc phải đạt 100%.
Dấu Hiệu Lâm Sàng Cần Cảnh Giác (Kiểm tra lại nếu PCR Dương tính)
Dưới đây là một số biểu hiện lâm sàng khi tôm đã nhiễm bệnh ở mức độ cao, cần loại bỏ ngay lô giống nếu phát hiện:
Bệnh Đầu Vàng (YHV): Tôm bơi lờ đờ, hôn mê, dạt vào tầng mặt nước. Quan sát thấy giáp đầu ngực có màu vàng nhạt; mang tôm có thể chuyển sang màu trắng, vàng nhạt hoặc nâu.
Hoại Tử Gan Tụy Cấp (AHPND/EMS): Tôm bỏ ăn, đường tiêu hóa rỗng; vỏ mềm, mang sẫm màu hoặc đen. Đặc trưng nhất là gan tụy bị hoại tử có màu trắng nhợt (khác với màu nâu vàng khỏe mạnh), gan tụy mềm và dễ nát.
Bệnh Đốm Trắng (WSSV): Tôm lờ đờ, bơi dạt vào bờ. Xuất hiện các đốm trắng tròn rõ ràng ở dưới lớp vỏ kitin, đặc biệt ở vùng đầu ngực và đốt bụng cuối. Tôm bệnh cấp tính có thể chuyển sang màu hồng đỏ.
Kết luận
Quy trình chọn tôm giống thẻ chân trắng phải là sự kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra sinh học (PCR) tuyệt đối và đánh giá cảm quan kỹ lưỡng để đảm bảo tôm không chỉ sạch bệnh mà còn có sức khỏe, sức đề kháng và độ đồng đều tốt nhất, tạo tiền đề cho một vụ nuôi thành công.
