Bệnh đầu vàng tôm – virus nguy hiểm trên tôm thẻ và tôm sú

Bệnh đầu vàng tôm (Yellow Head Virus – YHV) là một trong những bệnh virus nguy hiểm nhất trên tôm nuôi, đặc biệt là tôm sú (Penaeus monodon) và tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei). Bệnh có thể gây tỷ lệ chết lên đến 100% chỉ sau vài ngày khi bùng phát, khiến người nuôi thiệt hại nặng nề về kinh tế.

Nguyên nhân gây bệnh đầu vàng ở tôm

Tác nhân gây bệnh

Virus YHV thuộc họ Roniviridae, chi Okavirus, có cấu trúc RNA sợi đơn, dễ lây lan trong nước.

Nguồn lây nhiễm

• Tôm bố mẹ hoặc tôm giống mang mầm bệnh.
• Nước lấy từ nguồn tự nhiên chưa xử lý.
• Dụng cụ, phương tiện di chuyển giữa các ao.
• Động vật trung gian như cua, cá tạp, giáp xác nhỏ.

Virus YHV có thể tồn tại trong môi trường nước nhiều ngày, đặc biệt khi nhiệt độ và độ mặn phù hợp, tạo điều kiện bùng phát dịch bệnh nhanh chóng.

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh đầu vàng

Bệnh đầu vàng thường xuất hiện ở giai đoạn tôm 40–80 ngày tuổi, khi tôm đạt kích cỡ trung bình.

Dấu hiệu bên ngoài

Đầu tôm (phần gan tụy và giáp đầu ngực) có màu vàng sáng hoặc vàng nhạt rõ rệt.

Tôm bơi lờ đờ, tập trung ở khu vực gần bờ hoặc đầu nguồn nước.

Giảm ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.

Màu nước ao chuyển sang xanh đậm, do tảo tàn.

Dấu hiệu bên trong

Gan tụy sưng to, nhạt màu hoặc vàng rõ.

Ruột trống, tôm gầy yếu.

Khi mổ tôm chết, thấy dịch vàng đục trong khoang đầu ngực.

Khi bệnh bùng phát, tôm chết nhanh trong 2–4 ngày, thường vào buổi sáng sớm, tạo nên “vệt chết” dọc bờ ao.

Cơ chế lây lan của bệnh

Virus YHV lây lan rất nhanh qua đường nước, thức ăn và tiếp xúc trực tiếp giữa các con tôm.
Ngoài ra, chim, cua, côn trùng và dụng cụ nuôi cũng là vật trung gian truyền bệnh.
Một khi virus đã xâm nhập vào ao, rất khó loại bỏ hoàn toàn, do virus có thể bám trên bùn đáy và sinh vật phù du.

Biện pháp phòng bệnh đầu vàng ở tôm

Phòng bệnh là biện pháp quan trọng nhất, vì bệnh do virus chưa có thuốc đặc trị.
Người nuôi cần áp dụng quy trình an toàn sinh học nghiêm ngặt:

Quản lý con giống

Chọn tôm giống sạch bệnh YHV (được kiểm tra bằng PCR).

Không mua tôm giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

Thực hiện cách ly tôm giống mới nhập ít nhất 7 ngày.

Quản lý ao nuôi

Trước khi thả, xử lý nước bằng chlorine, vôi, iodine… để tiêu diệt mầm bệnh.

Lọc nước qua túi vải mịn để ngăn động vật trung gian.

Định kỳ thay nước, hút bùn đáy, duy trì môi trường ổn định.

Giữ các chỉ tiêu: pH 7.8–8.2, nhiệt độ 28–32°C, độ mặn 10–25‰.

Tăng cường sức đề kháng cho tôm

Sử dụng men vi sinh đường ruột và vitamin C, E, khoáng chất để tăng miễn dịch.

Bổ sung tỏi, thảo dược hoặc chế phẩm sinh học vào thức ăn.

Hạn chế stress do thay nước, nhiệt độ hoặc độ mặn thay đổi đột ngột.

Kiểm soát an toàn sinh học

Không di chuyển tôm, dụng cụ từ ao bệnh sang ao khỏe.

Khi phát hiện bệnh, ngưng cho ăn và cách ly ao bị nhiễm.

Xử lý xác tôm chết bằng vôi hoặc chlorine, tuyệt đối không xả ra môi trường.

Cách xử lý khi tôm bị bệnh đầu vàng

Khi phát hiện bệnh:

Báo ngay cho cán bộ thú y thủy sản địa phương để lấy mẫu xét nghiệm.

Cách ly ao bệnh, ngưng cho ăn, hạn chế người ra vào.

Giảm mật độ tảo bằng men vi sinh vietnga247 để ổn định nước.

Thu hoạch sớm (nếu tôm đủ kích cỡ) nhằm giảm thiệt hại.

Tiêu độc, khử trùng toàn bộ ao nuôi sau khi kết thúc vụ.

Không sử dụng kháng sinh hoặc hóa chất chưa được phép, vì virus không bị tiêu diệt bằng kháng sinh và có thể gây ô nhiễm môi trường.

Kết Luận

Bệnh đầu vàng tôm  là bệnh virus cực kỳ nguy hiểm, gây thiệt hại lớn cho người nuôi tại Việt Nam và nhiều nước châu Á. Việc phòng bệnh bằng con giống sạch, kiểm soát môi trường và an toàn sinh học là giải pháp bền vững nhất.