Quản lý tảo trong ao nuôi tôm: Lợi và hại

Tảo, một phần không thể thiếu của hệ sinh thái ao nuôi, đóng vai trò then chốt trong sự thành công hay thất bại của một vụ tôm. Tuy nhiên, việc quản lý tảo là một thách thức lớn, đòi hỏi người nuôi phải có kiến thức và kinh nghiệm. Một khi  phát triển quá mức, chúng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, từ thiếu oxy đến bùng phát dịch bệnh. Ngược lại, một lượng t phù hợp sẽ mang lại nhiều lợi ích to lớn. Bài viết này sẽ đi sâu vào việc phân tích cả lợi ích và tác hại của tảo trong ao nuôi, đồng thời cung cấp các giải pháp quản lý hiệu quả để người nuôi tôm có thể tối ưu hóa năng suất và giảm thiểu rủi ro.

Tảo – Người bạn đồng hành trong ao nuôi tôm

Tảo là các sinh vật tự dưỡng, thực hiện quá trình quang hợp để tạo ra oxy và hấp thụ các chất dinh dưỡng trong nước. Đây chính là điểm mấu chốt mang lại nhiều lợi ích cho ao nuôi tôm.

Cung cấp oxy hòa tan (DO)

Trong suốt quá trình quang hợp vào ban ngày, tảo sản xuất ra một lượng lớn oxy, giúp duy trì nồng độ DO ổn định trong ao. Oxy là yếu tố sống còn đối với tôm, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng hoặc khi mật độ nuôi cao. Nồng độ DO cao giúp tôm hô hấp tốt, tăng cường trao đổi chất và sức đề kháng.

Hấp thụ các chất độc hại

Tảo hoạt động như một hệ thống “lọc tự nhiên”. Chúng hấp thụ các chất dinh dưỡng dư thừa như nitơ, photpho từ thức ăn thừa và chất thải của tôm. Nhờ đó, chúng giúp giảm thiểu nồng độ amonia (NH3), nitrit (NO2−), và các chất độc khác, giữ cho chất lượng nước luôn trong ngưỡng an toàn cho tôm.

Làm ổn định môi trường

Một lượng tảo vừa phải tạo ra một màu nước đẹp và ổn định (thường là màu xanh lá chuối non hoặc xanh vỏ đậu), giúp hạn chế sự phát triển của các loại độc hại. Lớp này còn giúp giảm cường độ ánh sáng chiếu xuống đáy ao, hạn chế sự phát triển của tảo đáy và các vi khuẩn có hại.

Cung cấp nguồn thức ăn tự nhiên

Một số loại có lợi như tảo lục (Chlorophyta) và tảo khuê (Diatom) là nguồn thức ăn tự nhiên giàu dinh dưỡng cho tôm, đặc biệt là tôm giống ở giai đoạn đầu. Nguồn thức ăn này không chỉ giúp tôm phát triển nhanh mà còn giảm một phần chi phí thức ăn công nghiệp.

Tảo – Lưỡi dao hai lưỡi trong ao nuôi tôm

Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng khi không được kiểm soát, chúng có thể trở thành “kẻ thù” của ao nuôi tôm, gây ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng.

Thiếu oxy đột ngột

Đây là tác hại nguy hiểm nhất. Vào ban đêm, khi không có ánh sáng, chúng ngừng quang hợp và bắt đầu hô hấp, tiêu thụ một lượng lớn oxy trong nước. Nếu mật độ tảo quá dày, lượng oxy có thể sụt giảm nhanh chóng, gây thiếu oxy cục bộ, khiến tôm nổi đầu, yếu, và thậm chí là chết hàng loạt. Tình trạng này còn tồi tệ hơn khi trời mưa hoặc âm u kéo dài.

Gây ô nhiễm nước và đáy ao

Khi tảo tàn lụi và chết hàng loạt, xác chúng phân hủy sẽ giải phóng các chất hữu cơ và khí độc xuống đáy ao. Quá trình này không chỉ làm ô nhiễm nước mà còn tạo ra một lớp bùn đáy dày, là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và mầm bệnh phát triển.

Tiết ra độc tố và gây bệnh

Một số loài như tảo lam (Cyanobacteria) có thể tiết ra độc tố (cyanotoxin) gây hại trực tiếp đến tôm. Nước ao có Cyanobacteria phát triển quá mức thường có màu xanh đậm, có váng xanh hoặc nổi hạt trên mặt nước. Tôm sống trong môi trường này có thể bị tổn thương gan, đường ruột, suy giảm hệ miễn dịch và dễ mắc các bệnh như phân trắng, hoại tử gan tụy.

Gây biến động các chỉ số môi trường

Sự phát triển mạnh của tảo gây biến động pH và độ kiềm. Vào ban ngày, chúng quang hợp mạnh mẽ làm pH tăng cao (có thể lên tới 9.0), gây sốc cho tôm. Ngược lại, vào ban đêm, khi chúng hô hấp, pH có thể giảm đột ngột, gây căng thẳng (stress) cho tôm. Biến động pH và các chỉ số khác làm tôm yếu, bỏ ăn và dễ nhiễm bệnh.

Gây cản trở quá trình lột xác

Ao nuôi bị tảo phát triển quá mức, đặc biệt là Cyanobacteria, thường có các hạt lơ lửng, bám vào mang tôm, gây cản trở quá trình hô hấp và lột xác. Tôm lột xác khó khăn, yếu dần và có thể chết.

Các biện pháp quản lý tảo hiệu quả

Để duy trì một môi trường ao nuôi ổn định, việc quản lý cần được thực hiện một cách khoa học và toàn diện, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau.

1. Giai đoạn chuẩn bị ao

Cải tạo ao kỹ lưỡng: Vét bùn, phơi đáy, xử lý vôi để diệt khuẩn, mầm bệnh và trứng tảo. Việc này giúp làm sạch môi trường, tạo nền tảng tốt cho vụ nuôi.

Gây màu nước ban đầu: Sử dụng các chế phẩm sinh học (men vi sinh vietnga247) hoặc cám gạo, bột đậu nành để gây màu nước Diatom hoặc Chlorophyta. Gây màu nước sớm giúp cạnh tranh và hạn chế sự phát triển của các loại tảo độc hại.

2. Giai đoạn nuôi tôm

Kiểm soát mật độ tảo bằng men vi sinh vietnga247 : Men vi sinh (chứa các vi khuẩn có lợi như Bacillus) là công cụ hữu hiệu nhất để quản lý . Chúng phân hủy chất hữu cơ dư thừa, giảm nguồn dinh dưỡng cho chúng phát triển quá mức. Đồng thời, các vi khuẩn này cạnh tranh thức ăn với tảo, giúp duy trì mật độ tảo ổn định.

Điều chỉnh lượng thức ăn: Cho tôm ăn vừa đủ, tránh dư thừa. Thức ăn thừa là nguồn dinh dưỡng chính cho tảo phát triển. Quản lý máng ăn thường xuyên giúp kiểm soát lượng thức ăn, giảm thiểu ô nhiễm.

Sử dụng hóa chất diệt tảo có kiểm soát: Khi chúng phát triển quá mức, có thể sử dụng các sản phẩm diệt chuyên dụng. Tuy nhiên, cần hết sức cẩn trọng, chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết và tuân thủ đúng liều lượng, vì hóa chất có thể gây sốc cho tôm và làm chết tảo hàng loạt, dẫn đến thiếu oxy. Ưu tiên các sản phẩm gốc thảo dược hoặc sinh học an toàn.

Thay nước hoặc siphon đáy: Khi chất lượng nước xuống cấp nghiêm trọng, việc thay nước một phần (từ 10-30%) có thể giúp giảm mật độ tảo và các chất độc hại. Siphon đáy ao định kỳ cũng giúp loại bỏ bùn đáy và chất thải, giảm nguồn thức ăn cho tảo.

Lắp đặt hệ thống sục khí: Sục khí 24/24 giờ, đặc biệt là vào ban đêm, giúp đảm bảo nồng độ oxy hòa tan luôn ở mức an toàn, ngăn ngừa hiện tượng tôm nổi đầu do thiếu oxy.

3. Theo dõi và quản lý

Kiểm tra chỉ số pH: Đo pH ao nuôi vào sáng sớm và chiều tối. Nếu pH biến động lớn (trên 0.5-1.0 đơn vị), chứng tỏ mật độ tảo đang tăng cao.

Quan sát màu nước: Màu nước xanh vỏ đậu hoặc xanh lá chuối non là lý tưởng. Màu xanh đậm (lam, rêu), màu nâu đen, hoặc màu đỏ là dấu hiệu của tảo độc.

Theo dõi hành vi của tôm: Nếu tôm nổi đầu, bơi lờ đờ hoặc tấp mé, đây là dấu hiệu cảnh báo thiếu oxy hoặc môi trường xấu.

Kết luận

Quản lý tảo trong ao nuôi tôm là một nghệ thuật đòi hỏi sự cân bằng và tinh tế. Tảo có thể là “bạn” hoặc “thù”, tùy thuộc vào cách người nuôi kiểm soát chúng. Bằng cách nắm vững những lợi ích và tác hại của tảo, áp dụng các biện pháp quản lý khoa học, đặc biệt là sử dụng men vi sinh vietnga247 một cách hiệu quả, người nuôi tôm có thể duy trì một môi trường ao nuôi ổn định, sạch sẽ, giúp tôm phát triển khỏe mạnh, hạn chế rủi ro dịch bệnh và đạt được năng suất cao nhất.